“Gupfuha” : ikimenyetso c’urukundo canke inyifato itabereye ?

Biragoye gutahura utarabibona. Kwumva ko umugabo muzima yorwana akamenagura ibintu kubera “gupfuha” gusa, kuko abonye umugore wiwe bamukozeko, hari abatokwemera ko vyobaho. Yamara abandi nabo bavuga ko kutamupfuhira vyerekana nyabuna ko  utamukunda bikwiye.

Ku wa gatandatu uheze nari mu nzu imwe muri zimwe basokorezamwo bakongera bagasigiramwo inzara abakenyezi n’abigeme ( salon de beauté mu gifaransa) iri aha hagati mu gisagara ca Bujumbura. Nari nagiye kwisigisha inzara. Ugasangwa, hari no mu masaha akuze yo ku mugoroba. Niho nabona umugore umwe aje azananye n’umucance wiwe amuherekeje. Wewe yari aje gusigisha amavuta agorora imishatsi mu mutwe. 

Muri iyo nzu, twari tuhahuriye turi benshi cane, bituma dutonda umurongo. Musanzwe mubizi ko aha mu gisagara ca Bujumbura ndetse n’ahandi mu gihugu hagati, tumenyereye ko abapfasoni n’abigeme bafise ubuzi, benshi bafata akanya ko kuja kw’isokoresha no gukoresha inzara ku misi y’umwaramo. Amazu asanzwe akora ivyo, kuva ku wa gatanu gushika ku wa mungu aba yuzuye. Uwo mukenyezi nawe uwo mwaramo yahisemwo kuza kuwukoresha. Ni uko arashika aratonda mu bandi. Umugabo nawe aca aja i ruhande n’irengwe. 

“Kuki untobangira umugore ?”

Haheze umwanya, yaratomboye aca arashikirwa.  Uwumusigira umushatsi apfuye kumukorako, wa mugabo aho ari, ng’uwo aregereje na rya cupa aguma asoma. Abarundi bati : « Inkware isesa i musozi agatima kari mu mwonga« , ivyo yagira vyose yagumiza akajisho ku mugore wiwe kugira ntibamuce mu ryahumye. 

Ntibitevye, aha uwumusiga atanguye neza akazi kiwe, ng’iyo induru irataguye. Umugabo ava hariya asimbira ku wuriko aramusokoza amufata mw’izosi. N’ijwi hejuru ati : « Ntushobora gukora ivyo ukora utarinze kuntobangira umugore? »  Kerakera ng’uwo atangura kumenagura ibintu. Abari aho baramuhoyahoye aratekana ariko umugore wiwe we yari yataye aromoka na ya mavuta ku mutwe. 

Benshi bavuga ko ari akaborerwe

No kwumirwa n’akantu,  je nihutiye kubaza abandi bakenyezi ko ivyo ari ibintu bisanzwe bibaho. Umwe muri bo n’agashavu kenshi agira ati : « Reka ako ni akaborerwe nta gupfuha. Uwo ukunda ntumumaramariza mu bantu. None baririranwa yaho yomucunga akamushobora ? Aho mbere ni kimwe mu bimenyetso ko ashika amukubagura. »

Umusore yariko ansiga inzara we yaranyeguye. Yagize ati : « Kuva ubu umugore wese azoza gukoresha inzara, nzobanza ndamubaze ko afise uruhusha (autorisation spéciale) kugira ndamukozeko amaboko je ntambara nshaka. « 

Akabi gatwengwa nk’akeza. Jewe numva ari insigabwenge. 

Ikimenyetso c’urukundo

Ku bwa  Nadège* umugenzi twari kumwe, gupfuhira umuntu bigaragaza ko uba umukunda vy’ukuri. Akagira ati: “Ahubwo iyo utamupfuhira, aba ari agende canke areke ntaco bintwaye ». Ku cerekeye ivyo gupfuha ukanarwana, avuga ko bihagaze ku kugene umuntu yitwara iyo ashavuye. Hari abaca bavyerekanira aho nyene mbere bakarwana. Hari n’abandi bitonda bakarindira umwanya  mwiza ubereye wo kubivuganirako. 

Ico mwomenya ni uko “gupfuha” ari ikimenyetso c’urukundo ariko uburyo bigaragariramwo bugatandukana. Ikibi si “ugupfuha”, ikibi ni ingene uvyitwaramwo. Birasaba kubanza gutohoza, “gupfuha” ugaca uvyerekanira aho nyene ni intege nke z’umuntu. 

Pasitori Bernard Heka, umuhumure akaba asanzwe yigisha ivy’ingo n’imiryango we avuga ko ata kamaro ko gupfuha na kamwe. Agira ati: “Ahubwo vyerekana ko ukwizerana kuba kudashemeye hagati y’abo bubakanye… Uwo ukunda bivuye ku mutima, nta kibi womugirira. Uwo wizeye ntibikenewe ko umushinga ijisho umucunga kuko we nyene aricunga.”

Ariko muganga Aurore Malet-Karas wo mu gihugu c’ubufaransa we akabona ko “gupfuha” ari ibisanzwe kandi biri muri kamere ka muntu akunda,  nyabuna ikidasanzwe kukaba ari ukurenza urugero.