Hirya no hino mu Burundi, wumvirije imyidogo iri mu benegihugu bavuye kwivuza mu bitaro vya leta, uca wumva ko amagara yabo abangamiwe cane. Kandi ivyo bikagira ico biturukako. Ndorukwigira Franck Arnaud arabituyagira muri make.
Haraciye imisi itari mike, uko mpuye n’abantu bavuye kwivuza mu bitaro bitandukanye vya Leta ngaha mu gisagara ca Bujumbura, numva bidoga ngo « emwe, n’umwana nzosiga ! nzomubwira ko bitoroshe kwivuza mu bitaro biraho. Urazi ingene bakubona uriko urasinzikara, bakakuraba irarirari ! »
Navyumvise kenshi nkaraba hirya. Biri bunshikeko nanje noneho !
Ijoro rirerire…
Mw’ijoro ry’ejo bundi, umwana w’umubanyi yafashwe ashuha, acisha epfo na ruguru. Ni ko kumusimbana ku bitaro vya leta bitwegereye. Umuganga yaramusuzumye, maze adutuma ibipimo, hama biba ngombwa ko umwana yinjizwa ibitaro. Kubera atarakwiza imyaka itanu rero, kwinjira ibitaro ntivyatugoye kuko be n’abo basanzwe “ bavurwa ku buntu ”. Yamara rero ngize ntya, mbona muganga atwandikiye urupapuro, aturungika kugurira imiti hanze. Ngo ngire ndabaza igituma, umuforoma ati: “ wewe uheruka ibintu bikiri bizima! Imiti aterwa ntayihari mu bitaro, n’ukuja kuyirondera hanze”. Ariko rero, kuko ata mahera akwiye nari mfise, naciye mpindura nja ku bindi bitaro, nizeye ko hoho imiti bayifise. Ariko n’aho nyene, inyishu yabaye ya yindi. Mpereza kuzegemba nja kugurana abagenzi, mbona kuja kugurira muri ya mazu y’abikorera ivyabo adandaza imiti.
Mva ku nzu ya mbere ndabura, nja ku ya kabiri sinagira ico ndahatora, mpava nja no ku ya gatatu, mbona kuronka imiti narondera. Aho hose, nagenda nganiriye na bene kudandaza ku ngorane ndiko ndahura na yo muri ico gicugu. Ariko bose basa n’abanciriye agace bati: “burya naho bikugoye mugenzi, si wewe gusa. Mu bitaro vya Leta hari ubukene bw’imiti burenze. Ni ko tweho tudandaza ivyacu tuba tubukuye mu cibo, kuko abadushorera bamaze imisi biyongereye. ”
Maze ivyo bikagira imvo n’imvano
Mu cegeranyo muganga Josiane Nijimbere, umushikiranganji ajejwe amagara y’abantu n’ukugwanya ikiza Sida aheruka gushikiriza ko “ikena ry’uburyo ari imwe mu mvo nyamukuru zituma haba ikena ry’imiti imwe imwe ryibonekeje mu mwaka w’2017”.
Yamara, hari bamwe mu bajejwe ububiko bw’imiti mu bitaro bimwe vyo ngaha mu gisagara banyongoreye bati: “ugukoresha nabi uburyo bw’ibitaro, aho usanga amahera yoguze imiti yarasesaguwe canke yaranyonyejwe, hamwe n’ubukene buri mu gihugu butuma amafaranga y’agaciro yo kurangura imiti hanze atayakihari, bituma imiti ikena mu mazu y’amadandarizo makuru asanzwe yinjiza iyo miti mu gihugu, tutibagiye amadeni y’umurengera Leta ifitiye ivyo bitaro. Ivyo bituma ibitaro bicumbagira mu vy’ubutunzi kuko bidashobora kurangura imiti.”
Noneho rero ngatera akamo indongozi za kino gihugu. Ko nzi amagara ari amazi aseseka ntibayore, nta kuntu hoba ukwicarira ikibazo c’ikena ry’imiti mu gihugu, na cane cane mu bitaro vya leta, nk’uko vyabaye ku gitoro no ku muyagankuba ? Atari uko, amagara y’abenegihugu arahasinzikarira nta gisivya.
Soma kandi:
- Duteze imbere abavuza imiti y’ikirundi
- Burundi: ng’uku uko wofasha umuntu agwaye intandara
- Ikirimi, ikirato: ingwara zikarira abana zikazazanira abavyeyi